Autor pracy: Michał Bujacz

Łódzki Oddział Stowarzyszenia Elektryków Polskich uznał tę pracę za najlepszą pracę dyplomową wykonaną na Wydziale Elektrotechniki i Elektroniki PŁ w roku akademickim 2004/05. Promotorem nagrodzonej pracy był dr hab. P. Strumiłło, prof. PŁ.

Celem pracy dyplomowej Michała Bujacza było znalezienie odpowiedniej metody na opisanie trójwymiarowych scen za pomocą sygnałów dźwiękowych, która mogłaby być wykorzystana w elektronicznym urządzeniu wspomagającym niewidomych. Promotorem nagrodzonej pracy był dr hab. Paweł Strumiłło z Instytutu Elektroniki PŁ.

M. Bujacz rozpoczął swoją pracę od poznania zagadnień związanych z postrzeganiem otoczenia przez osoby niewidome. Okazało się, że formowanie wyobrażeń wizualnych na podstawie dotyku lub trasy, którą porusza się niewidomy trwa u niego czterokrotnie dłużej niż u osoby widzącej.

W efekcie obserwacji i badań autor opracował program symulacyjny, który umożliwiałby poruszanie się użytkownika po prostych scenach trójwymiarowych w oparciu o wspólny "kod dźwiękowy".

Podstawowym założeniem udźwiękawiania było przełożenie dystansu w linii prostej między wirtualnym użytkownikiem a przeszkodą na dźwięk: im bliższa przeszkoda, tym wyższy dźwięk wytwarzany przez urządzenie. Odpowiednio przeszkolony użytkownik, prawidłowo interpretował sekwencję:

• wysoki dźwięk - przeszkoda jest blisko,
• sekwencja malejących, następnie rosnących tonów - narożnik,
• krótka cisza - przestrzeń,
• obniżająca się sekwencja tonów - ściana.

Aby dźwięki były bardziej przyjazne dla ucha, tony wydawane przez komputer zamieniono na tony wydawane przez instrumenty muzyczne.

Ukończony program symulacyjny przetestowano na grupie 10 ochotników - 5 kobiet i 5 mężczyzn w wieku od 14 do 52 lat. Każdy z uczestników był szkolony przez 2-4 godzin w obsłudze programu i wykorzystaniu kodu dźwiękowego do postrzegania wirtualnych scen. Gdy ochotnik zaznajomił się z programem, przeprowadzano wraz z nim serię eksperymentów sprawdzających skuteczność, z jaką może odtworzyć udźwiękowione sceny i poruszać się w wirtualnym środowisku z niewidocznymi przeszkodami. Próby przebiegły pomyślnie.

Uzyskane wyniki i zarejestrowane opinie osób mogą w przyszłości posłużyć do udoskonalenia najczęściej wybieranych metod udźwiękawiania przestrzeni. Będą one także wykorzystane do prac nad elektronicznym urządzeniem wspomagającym osoby niewidome w samodzielnym poruszaniu się. Takie urządzenie jest obecnie projektowane w Zakładzie Elektroniki Medycznej Politechniki Łódzkiej.